فرایند گرایش فلسفه سیاسی در ایران و اسلام

Authors

دکتر علیرضا صدرا

abstract

جریان اندیشگی سیاسی در تاریخ و جهان اسلام و ایران به ویژه در اوج شکوفایی یعنی از قرن دوم تا هشتم هجری دارای نگرش ها و گرایشات گوناگون بوده است.به یک اعتبار اهم گرایشات عمده و اصلی در این دوره عبارتند از گرایش فلسفی سیاسی فقهی سیاسی علمی(اجتماعی) سیاسی و مدیریت عملی سیاسی یعنی کارگذاری سیاسی یا سیاستگزاری.هر یک ازاین گرایشات با موضوع و منظر خاص ماهیت مسائل ویژه خود را داشته و منابع و آثار و نیز موسسین و پیروان شاخص خویش را داراست.حتی این گرایشات هرکدام دارای خاستگاه جایگاه و نقشی مشخص بوده و همچنین تاریخ و سیر تحولات معینی را دارد.گرایش فلسفی سیاسی در گستره ساختار و سیر اندیشگی سیاسی بسان بنیاد اندیشه و اندیشه ورزی سیاسی و زیربنای سایر گرایشات فکری سیاسی محسوب می گردد.این گرایش فکری سیاسی به عنوان پشتوانه نظری و عملی گرایش عملی و عینی سیاسی ایرانیان و در راستای آن از پگاه تاریخ و در جهان ایرانی پیشینه و ریشه هایی بس گسترده گشن و استوار داشته و دارد.حکمت جاویدان که آمیزه ای از آموزه های حکمت دینی و حکمت عقلی یا فلسفی و (بانگاه)حکمت سیاسی محسوب می کردد از اهم ویژگی تهای بارز قوم و سرزمین بارور و سترگ ایران می باشد.مکتب رهایی بخش و تعالی آفرین اسلامی نیز شرایط بهینه سازی این گرایش را فراهم ساخت.بر این مبانی و در این راستا ایرانیان مسلمان و پیش و بیش از همه حکیم ابونصر محمد فارابی در قرن 4 هجری موفق به تجدید بازپردازی و سرانجام تاسیس و تولید نظام نظریه فلسفه سیاسی در ایران و جهان اسلام گردید.گرایشی که با بهره گیری از یافته های فلسفی سیاسی و مدنی پیشین و به ویژه یونانی به صورت داده اولیه و با بازپردازی آنها بر مبانی دینی مدنی اسلامی و با ساختار و سابقه حکمی و عقلانی ایرانی باز سازی شد.این نگرش سیاسی تا حکمت متعالیه سیاسی صدرایی فرا رفته و در حکمت سیاست متعالی نظری و عملی امام خمینی بازتاب یافت.فرایندی که هم اینک در مرحله کاربری عمل وآزمونی نوآمد قرار گرفته و چشم انداز تبیین نظری مبانی تحقق عملی وعینی توسعه اقتصادی توامان با تعادل سیاسی و اجتماعی و در جهت تعالی معنوی و فرهنگی را فرا روی خود دارد.این فرایند بدین سان با چالش کارآمدی به ویژه در کشاکش معرفتی روشی علمی و فلسفی نظری و حتی عملی و عینی سیاسی جاری و آتی مدرنیستی و پسامدرنیستی مواجه بوده و راه برون رفت ایران اسلامی و جهان اسلامی و حتی جهان معاصر از بحران نسبیت و نیهیلیسم و فرا رفت به سوی توسعه متعالی و تمدن جهانی و اسلامی می تماید.این مقاله که خود گزینش و اقتباسی از پژوهش و گزارش تفصیلی گرایش فلسفی سیاسی در تاریخ و جهان اسلام و ایران است.با همکاری دانشگاه تهران انجام پذیرفته و هم اینک به صورت کتابی مستقل و مبسوط تحت همین عنوان در جریان انتشار می باشد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

رابطه حکمت مدنی و عدالت در فلسفه سیاسی اسلام

موضوع حکمت مدنی‘ «کنش ارادی انسان» است که با خرد و آزادی او بستگی تام دارد و هدفش ایجاد دگرگونی بنیادین در آدمی برای نیل به سعادت راستین می باشد و لذا ریشه در فطرت انسان دارد. با توجه به این امر مفاهیم و گزاره های اخلاقی رابطه استی و بایستی در این حوزه مطرح و دارای اهمیتند. در چنین نگرشی «بایستی» به مفهوم «ضرورت» و« حتمیت» است و این ضرورت از نوع« بالقیاس» می باشد. بدین معنا که به حکم ضرورت بالق...

full text

فلسفه سیاسی اسلام

فلسفه سیاسی اسلامی از دیرباز مورد توجه محققان و پژوهشگران علوم انسانی قرار گرفته است. مقاله حاضر در این راستا، به رشته تحریر درآمده است. نویسنده با پرداختن به مهم‏ترین آموزه‏های فلسفه سیاسی اندیشمندانی از قبیل کندی، بلخی، ابوبکررازی، ابوحاتم رازی، اخوان الصفا، مسکویه، راغب اصفهانی، غزالی، ابن سینا، ابن باجه، ابن طفیل، ابن رشد و ابن خلدون، در صدد است تا نحوه شکل‏گیری فلسفه سیاسی اسلامی و سنت‏های...

full text

گرایش های عمدة فکری سیاسی مسلمانان در تاریخ و جهان اسلام و ایران

دانش سیاسی در تاریخ و جهان اسلام و ایران ‘ از حیث روند زما نی ‘ دو سیر کلی را از ابتدا تا کنون طی نموده است: یکی سیر حیات تفکر سیاسی‘ در طول قرون اولیه و میانی یعنی تا اواخر قرن هشتم هجری. دیگری سیر تجدید حیات تفکر سیاسی مربوط به قرون متأخر و زمان معاصر. هر یک از این دو سیر‘ دارای چند مرحلة اصلی هستند. اندیشه و دانش سیاسی در دوران شکوفایی خویش بویژه طی قرون میانی‘ از حیث گسترده و عمق ‘ به چها ر...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی

Publisher: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

ISSN 0196-1026

volume 67

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023